Thật và ảo?

Đêm qua vừa nằm tỉ tê cùng hoa nhài về cái thế giới ảo và thật... trong lúc phân vân lại được các bạn khơi gợi một dòng mạch ngầm đang chảy... Hôm nay chúng ta thử nhìn sâu vào hai khái niệm trên một chút...

Thế nào là thật và thế nào là ảo?

Định nghĩa đúng theo phong cách của các nhà triết học thì: thật là cái gì phù hợp với thực tại và ảo là cái gì không phù hợp với thực tại... Nói cách khác, thật là một ý niệm về đối tượng mà ý niệm của chủ thể đó tương đương với đối tượng khách quan bên ngoài, còn ảo là một ý niệm mà ý niệm đó là sự phóng chiếu chủ quan của chủ thể lên trên khách thể...

Định nghĩa trong phạm vi đời sống, sống thật là sống đúng theo cách mà con người bên trong của ta nghĩ, sống ảo là sống giả tạo nhằm che đậy một cái gì đó khác với cái biểu hiện ra bên ngoài... Nói một cách khác... sống thật là sống một mình cũng như sống trước mọi người, và sống ảo là khi mình ở một mình thì mình sống cách khác, ở trước đám đông ta sống một cách khác...

Định nghĩa hẹp trong thế giới mạng có nghĩa là, thật là sống thực ở bên ngoài thực tế còn ảo là hình ảnh ta tô vẽ qua một cái blog hay một cái nickname nào đó...

Định nghĩa quá nhiều không bằng định nghĩa riêng của tớ: thật là không ảo mà ảo là không thật! Điều quan trọng không phải là định nghĩa thật và ảo. Điều quan trọng là xác định nội hàm và bản chất của nó...

Giới hạn trong phạm vi hẹp, từ khi có đường truyền internet và kéo theo đó là các trang mạng xã hội... Mỗi người có cơ hội nối kết, giao lưu với rất nhiều người mà mình thực tế chưa bao giờ biết được khuôn mặt, địa chỉ và cuộc sống của họ ở bên ngoài... Qua những lần chat chit, qua những trang blog theo dạng nhật ký cá nhân như yahoo blog hay facebook... sẽ có người dùng nó như là nơi giải tỏa những ẩn ức tâm lý mà vì một lý do nào đó chúng ta không thể phơi bày nó cho những người thân quen... sẽ có người dùng nó như là một công cụ để kết bạn, để giao lưu, để mở rộng các mối quan hệ...

Trong thế giới mạng ảo xã hội... khi chúng ta viết blog... sẽ có người viết rất thật với những gì họ đang nghĩ, họ đang sống, họ đang làm... đôi khi để giải tỏa stress, đôi khi để tìm kiếm một ai đó hiểu mình hơn... bên cạnh đó cũng có những người tô hồng, làm đậm vượt quá cái con người thật ở bên ngoài...đôi khi chỉ để có nhiều bạn bè, đôi khi chỉ để tìm kiếm những lời ngợi khen qua quýt..

Nhu cầu giãi bày, chia sẻ và tìm bạn ý hợp tâm đầu là nhu cầu rất thật... nhu cầu kết nối và mở rộng các quan hệ xã hội cũng là nhu cầu rất thật... Tất cả những nhu cầu đó khi nó có thật thì nó đều ảnh hưởng đến cuộc sống thực của chúng ta ở bên ngoài... Những niềm vui và nỗi buồn khi giao lưu qua lại trong blog ảnh hưởng trực tiếp đến tình cảm, tâm lý cũng như niềm vui nỗi buồn rất thật của chính ta ở bên ngoài... Thế giới ảo mà không ảo!

Thế nhưng bên cạnh những nhu cầu rất thật đó... cũng có một số người muốn tìm được lời khen, đôi khi chỉ là khen xã giao cho có hoặc sự hâm mộ yêu thích của những blogger khác... bất chấp mọi thủ đoạn... mượn hình ảnh, mượn tên, mượn bài viết của người khác làm của mình... qua đó có thể lợi dụng sự ngờ nghệch của người đọc nhằm thủ lợi cho mình, có khi là tiền, có khi là tình, và có khi chỉ là những lời khen ngợi hay hâm mộ vuốt đuôi... Thế giới ảo khi đó chính là ảo!

Nhìn sâu sắc hơn một chút, chúng ta sẽ thấy rằng, tuy phân tích hạn hẹp trong phạm vi các trang mạng xã hội, được giới hạn bởi đường truyền internet, nhưng thực tế đó cũng chính là một hình ảnh thu nhỏ của cái xã hội rộng lớn mà chúng ta tiếp xúc hàng ngày...

Cuộc sống thực tế ở bên ngoài, ai cũng cần có một người bạn tâm tình sẻ chia, ai cũng muốn mở rộng các mối quan hệ để cuộc sống của ta thêm phong phú... Ấy thế nhưng vì một lý do nào đó... có thể vì sự nghiệp, công danh, địa vị xã hội... với những chuẩn mực đạo đức hay trách nhiệm nào đó... khiến chúng ta không có cơ hội được giải bày hay thể hiện con người thật của mình. Chúng ta phải đóng kịch, phải khoác một khuôn mặt đầy phấn son, phải che đậy dấu diếm con người thật của ta sao cho tròn cái vai mà ta đang diễn... Thế giới ta đang sống là thật nhưng lại chính là ảo...

Cuộc sống thực ở bên ngoài đầy những mưu mô, xảo trá, lừa lọc, hơn thua, bon chen, giành giật, đấu đá lẫn nhau chỉ để hơn nhau cái danh, cái lợi... và các trang mạng xã hội, đứa con đẻ của trí năng con người, tất yếu cũng không thoát khỏi cái thói hám danh hám lợi đó. Ở ngoài đời thực chúng ta lừa lọc nhau như thế nào thì trên mạng chúng ta cũng lừa lọc nhau như thế, ở ngoài đời thực chúng ta sống giả tạo như thế nào thì khuôn mặt trên mạng của chúng ta cũng như thế. Nhìn vào thế giới mạng ta biết được xã hội thực ở bên ngoài... Vậy là thế giới mạng tuy là ảo đấy nhưng lại là một hình ảnh thu nhỏ của thế giới rất thực ở bên ngoài...
 

Đến giờ này thì tớ có thể chỉnh lại định nghĩa của tớ một chút: Thật là thật mà thật cũng là ảo, ảo là ảo mà ảo cũng là thật.

Khi chúng ta có khả năng sống thật ở bên ngoài thì chúng ta sẽ có khả năng sống thật trong thế giới ảo. Khi chúng ta sống giả tạo ở thế giới ảo thì điều đó cũng nói lên rằng chúng ta sống ảo ở ngoài thế giới thật.

Ta không ngồi đây để phán đoán hay chê bai kẻ này kẻ nọ sống thật hay sống ảo... Ta cũng không ngồi đây để tách bạch rằng khi ta viết blog hay chat chit với ai đó mà ta không biết mặt cũng như họ không biết mặt ta thì ta có quyền sống ảo, còn đối diện trực tiếp với người ta thì ta phải sống thật. Sự phân chia như vậy vô tình biến môi trường ta đang nói chuyện trở thành một bãi xả rác mà ở đó, những thứ ta quăng ra quá tanh hôi bẩn thỉu đến mức không thể chình ình trước mặt người đang đối diện với ta...

Nhưng cũng như một căn nhà, không ai để xô rác ngay cửa ra vào để khách khứa mỗi lần đi qua phải lấy tay bịt mũi. Dân gian có câu: đẹp tốt khoe ra, xấu xa đậy lại... Ở ngoài đời thực, đôi khi chúng ta cũng cần phải biết âm thầm xử lý những chuyện không hay và chờ đợi cho đến khi nó tốt đẹp rồi chúng ta mới công khai nó. Cũng như thế với mỗi chúng ta ở trên blog, không phải lúc nào lôi hết mọi thứ xấu xa ra mới gọi là sống thật và cũng không phải cứ thấy hoàn hảo tuyệt đối thì gọi là sống ảo.

Mỗi người trong chúng ta đều phải xác định rằng bản chất con người là không hoàn hảo, cái mà chúng ta thấy về người khác chỉ là những bề nổi của một cái gì đó còn chìm khuất thật sâu nơi tận đáy lòng mà chỉ có người đó mới biết... Nếu bạn nhìn thấy một ai đó quá hoàn hảo hay quá xấu xa thì chúng ta cũng biết ngay rằng đó chỉ là một phần rất nhỏ, rất nhỏ về con người đó mà thôi... Chúng chưa phải là tất cả để có thể vội vàng đưa ra một kết luận hay một đánh giá nhất định về người nào đó...

Trên blog, bạn có thể nhìn thấy một chàng hoàng tử bạch mã điển trai nói năng lịch thiệp nhưng thực tế ở bên ngoài kẻ đó là tên đầu trộm đuôi cướp. Bạn ngạc nhiên và thất vọng sao? Không! Ở ngoài đời thực kia thiếu gì kẻ mà trước đám đông, ông ta mới đạo mạo phong lưu làm sao, ấy thế mà khi đêm về, chỉ có ông ta với cái wc của màn hình vi tính, tất cả những ngôn từ chợ búa lại được phát ngôn ra từ chính cái miệng của ông đó... Thế giới thực và ảo đan xen và trộn lẫn vào nhau như thế đấy!

Vậy thế giới blog hay các trang mạng xã hội này có phải là ảo không? Câu trả lời nằm trong cách nhìn và cách xử lý thông tin mà mỗi người nhận được... Nó sẽ là ảo với kẻ nào đang sống ảo cuộc đời của chính hắn và nó rất thật với một ai luôn sống thật với chính mình.

Dù sao đời thực cũng đầy những kẻ sống ảo với chính họ và trên mạng ảo cũng không thiếu những người sống thật với chính mình. Chúng ta cần niềm tin về cuộc sống ở bên ngoài đời thực bao nhiêu thì chúng ta cũng cần niềm tin ở thế giới mạng ảo bấy nhiêu. Chúng ta cần sống thật với chính mình ở ngoài đời thực bao nhiêu thì chúng ta cũng cần phải sống thật với chính mình ở trên mạng internet bấy nhiêu./.

(4/11/11)

Tái bút: Bài viết này mới dừng ở góc độ thật và ảo trong thế giới internet cũng như trong đời sống, khi nào có cảm hứng sẽ quay lại chủ đề trên dưới khía cạnh nhận thức luận....