Tế ca

Xung quanh ta dẫy đầy những nấm mồ đang di động. Ta muốn thắp một nén nhang cùng một vòng hoa hiến tế thay cho tiếng nói thanh xuân của cuộc đời.

Lòng đã quyết như thế và ta đã đến với người.

Hỡi ơi những linh hồn yêu dấu, hỡi ơi những tuổi trẻ dấu yêu, hỡi ơi những mái đầu xanh trong trắng, hỡi ơi những mái đầu bạc già nua. Hôm nay ta đến cùng ngươi, với tất cả thiết tha trìu mến, với tất cả rực rỡ thanh xuân, với tất cả sự hồn nhiên tươi mát, cầu mong các người hưởng thụ chút lòng thành.

Hỡi ơi những linh hồn đang tự cầm tù mình trong mộ vắng. Nén nhang này mang chứa dung lượng của sự tự do vô ngại, vòng hoa này được trồng từ mảnh đất tự tại thảnh thơi. Thắp một nén nhang nguyện cầu và đặt lên vòng hoa hiến tế, cầu mong các ngươi hưởng thụ chút lòng thành.

Ta, con người một mình, một mình đến và một mình đi. Một mình chọn lựa và một mình quyết định. Một mình thiết định giá trị và một mình dựng xây đền đài lý tưởng. Hãy nói cho ta biết, các ngươi có ngột ngạt trong nấm mộ không?

Ta, con người một mình, ta tự do với các người, tự do với lề luật, tự do với đạo đức, tự do với tôn giáo, tự do với chính trị, tự do với các nguyên tắc, tự do với thói quen, tự do với truyền thống. Hãy nói cho ta biết, các ngươi có tù tùng với nấm mộ không?

Hỡi ơi, những linh hồn đang chui rúc trong nấm mộ do chính mình tự xây. Ta cầu mong các ngươi hãy một lần mở mắt. Nhìn xa ra, nhìn sâu hơn, nhìn bên ngoài, nhìn bên trong, nhìn lên trên, nhìn xuống dưới... Các ngươi có thấy gì không? Bầu trời không chỉ là hình chữ nhật của tấm quan tài. 

Hỡi ơi, những linh hồn đang bám víu vào bốn mảnh gỗ ấm áp và an toàn. Ta cầu mong các ngươi hãy một lần lắng nghe. Nghe tiếng đập của con tim, nghe tiếng nói của đại não, nghe tiếng chim hót, nghe tiếng suối chảy, nghe tiếng thông reo, nghe tiếng nhạc trời vô thanh huyền nhiệm... Các ngươi có nghe thấy gì không? Âm thanh không chỉ là những tiếng u u của lỗ tai điếc đặc.

Cố nhiên, một con chim non cần đến vỏ trứng để bảo vệ, một đứa trẻ cần được ấp ủ trong bào thai cho đủ tháng. Nhưng sẽ là gì nếu con chim không có ngày nứt vỏ, nhưng sẽ là gì nếu đứa trẻ không có ngày cất tiếng khóc chào đời? Ôi, ta khóc thay cho những linh hồn đã lìa đời quá sớm.

Cố nhiên, sẽ có những chú chim non đủ sức làm nứt cái vỏ trứng mỏng manh, cũng như những đứa trẻ cất tiếng khóc chào đời. Nhưng sẽ là gì nếu suốt đời chú chim chẳng dám cất cánh bay và đứa trẻ chẳng dám lìa xa vòng tay mẹ? Ôi, ta khóc thay cho những linh hồn đã lìa đời quá sớm.

Những nấm mộ gió hắt hiu trên sườn đồi ô trọc. Chúng nằm đó cho những kẻ đã lìa đời ngay trước khi cất tiếng khóc chào đời. Chúng nằm đó cho những kẻ biệt ly sự tồn tại của chính mình ngay trước khi gặp gỡ. Chúng nằm đó cho những mái đầu xanh suốt đời không đứng nổi trên đôi chân của chính mình. 

Xung quanh ta dẫy đầy những nấm mộ gió hắt hiu. Những nấm mộ di động được bảo bọc quá kỹ bởi sự sợ hãi, bởi sự ngu si, bởi sự cuồng tín, bởi sự giáo điều, bởi sự bám víu, bởi sự nô lệ, bởi sự nhút nhát và nhu nhược, bởi sự yếu hèn và chấp trước. Những kẻ đã chết tự thiết kế nấm mộ cho chính mình.

Ta, con người một mình, hôm nay xin thiết đặt lễ tưởng niệm dành tặng các ngươi. Không có tiếng khóc, chỉ có tiếng cười. Không có tiếng than thở, chỉ có vũ điệu giao hoan. Không có khuôn mặt rầu rĩ, chỉ có ánh mắt rạng rỡ thanh tân. Đó là tất cả lễ vật của ta xin dành hiến tế cho những ngôi mộ di động.

Ta, con người một mình, vẫn một bàn tay chìa ra từ vô tận. Ta không muốn nghe tiếng thở than, chẳng muốn nhìn những giọt nước mắt yếu hèn. Nếu ngươi muốn thoát ra khỏi ngôi mộ đó, thì chính ngươi phải tự tay đập bỏ nó. Ta sẽ đợi người ở bên ngoài, vùng trời của tự tại thảnh thơi.

Thắp một nén nhang và đặt một vòng hoa hiến tế. Bài ca của ta là hát bằng chính thanh âm của mình. Điệu vũ của ta là nhảy bằng chính đôi chân của mình. Vùng trời của ta là không biên tế. Tầm nhìn của ta là không hạn cuộc. Đối tác của ta là không biệt phân. Bạn hữu của ta là không chọn lựa. Huyết thống của ta là tồn tại. Cha mẹ của ta là tồn sinh. Anh em của ta là vạn loại đồng đẳng.

Thắp một nén nhang và đặt một vòng hoa hiến tế. Ngôi mộ cầm tù các ngươi không xứng đáng được tưởng thưởng bài điếu văn. Sự nhu nhược trong các ngươi không xứng đáng được cứu chuộc. Sự sợ hãi trong các ngươi chỉ khiến ta buồn nôn. Bộ mặt giả tạo của các ngươi chỉ khiến ta thêm kinh tởm. Tất cả những gì các ngươi cần lúc này chỉ là lũ sâu bọ đang chui rúc trong xác chết hôi tanh.

Khẽ cúi đầu trước những nấm mồ di động. Ta muốn hỏi nhỏ các ngươi một câu hỏi thật nhỏ: Đầu các ngươi đâu? Miệng các ngươi đâu? Tay các ngươi đâu? Chân các ngươi đâu? Hình hài các ngươi đâu? Ý chí các ngươi đâu?... Sao các ngươi suốt đời cứ thích đi mượn của người khác và suốt đời cứ thích đóng kịch chính mình thế?

Khẽ cúi đầu trước những nấm mồ di động. Ta muốn nhắn nhỏ các ngươi một điều thật nhỏ: Ngươi là Thượng Đế. Ngươi là bầu trời. Ngươi là tồn tại. Ngươi là toàn thể. Ngươi là Hoá công cho cuộc đời của ngươi. Người tự khai sinh ra chính nhân cách của mình.... Sao các người suốt đời cứ đóng cũi sự tự do của chính mình và cầm tù con người thật của mình trong lớp vỏ bốc mùi đến thế?

Xin chào mi. Ta đang ngồi trên nấm mồ tàn tích đã úa màu thời gian và đợi ngươi toại thành tuổi thanh xuân còn đang dang dở. Ta đang khạc nhổ trên vỏ bọc ấm áp an toàn và đợi ngươi vươn mình như một vì sao rực rỡ.

Mi có dám phá huỷ chính căn nhà của mi không??

Trí Không đã nói như thế

Trò chuyện cùng Nietzsche

Qua Zarathustra đã nói như thế

(3/7/13)

Zarathustra đã nói như thế

F. Nietzsche

Mộ khúc

“Nơi kia là hòn đảo ủ kín những mộ phần, hòn đảo tĩnh mịch, nơi đó cũng chôn vùi những ngôi mộ của tuổi thanh xuân ta. Ta muốn mang đến đấy một vòng hoa vĩnh cửu của lòng đời”. 

Lòng đã quyết như thế, ta băng qua biển cả. 

Ơi hỡi các ngươi, những hình ảnh và ảo tưởng của tuổi thanh xuân ta! Ơi hỡi những tia nhìn yêu thương, những khoảnh khắc linh thánh![1] Các ngươi chóng tan như bóng mây, bọt nước! Hôm nay ta nghĩ tưởng đến các ngươi như nghĩ đến những người chết yêu dấu. 

Hỡi những người chết vô vàn yêu dấu của hồn ta, từ các ngươi tỏa bay đến ta một làn hương thơm ngát làm trái tim nguôi dịu và nước mắt ứa ra. Thực thế, mùi hương ấy lay động và làm khuây khỏa trái tim kẻ vượt biển một mình. 

Ta, con người cô đơn nhất, ta luôn luôn là kẻ giàu sang và đáng thèm muốn ước ao nhất. Bởi vì ta đã sở hữu các ngươi và các ngươi hãy còn sở hữu được ta: hãy nói cho ta biết, còn rơi cho ai những quả táo chín đỏ rơi từ cây xuống cho ta này? 

Ta luôn luôn là kẻ kế thừa và là nền đất cho tình yêu các ngươi! Hỡi các bạn yêu dấu! để tưởng niệm các bạn ta bừng nở thành những đức hạnh muôn màu nghìn sắc diễm lệ. 

Hỡi ôi! Hỡi những điều kỳ diệu lạ lùng diễm tuyệt, chúng ta đã được sinh ra để sống cùng nhau; các ngươi đã tiến đến gần ta và gần dục vọng của ta, - không phải như những con chim nhút nhát, nhưng với đức tin cẩn vào kẻ có lòng tin cẩn! 

Cố nhiên, cũng như chính ta, các ngươi được tạo ra cho lòng trung thành, cho những vĩnh cửu của trìu mến dịu dàng; giờ đây, hỡi những tia nhìn và những khoảnh khắc linh thánh, liệu ta có phải gán cho các ngươi một cái tên khác căn cứ vào sự bất trung của các ngươi không: ta hãy còn chưa biết được cái tên nào khác. 

Thật ra, hỡi những kẻ trốn chạy lang thang, các ngươi đã lìa đời quá sớm đối với ta! Tuy nhiên các ngươi đã không chạy trốn ta cũng như đã không chạy trốn các ngươi; ta và các ngươi, cả hai đều vô tội ngây thơ trong sự bất trung của mình. 

Chính vì muốn giết chết ta, người ta đã siết họng các ngươi, hỡi những con chim ca hót của những hy vọng ta! Ờ, đúng vậy, chính các ngươi, những kẻ yêu dấu nhất của ta, các ngươi là đích nhắm cho sự độc ác buông tên, - để tên nhọn kia làm thương tổn tim ta! 

Và sự độc ác đã bắn trúng tim ta. Bởi các ngươi đã luôn là tài sản thân thiết nhất của ta, thứ ta sở hữu và sở hữu được ta: Chính vì thế, các ngươi phải chết trẻ và lìa đời quá sớm! 

Mũi tên đã bắn về vật sở hữu dễ tổn thương nhất của ta: bắn vào chính ngươi, kẻ có làn da êm mượt lông tơ, và càng giống hơn nữa với một nụ cười vội tắt khi mới bị nhìn đến. 

Nhưng ta muốn nhắn gửi lời này cùng các thù địch của ta: tất cả những vụ sát nhân này có nghĩa lý gì khi so sánh với điều bọn mi đã ban cho ta. 

Điều bọn mi đã ban cho ta còn ác độc gấp trăm ngàn lần những sự sát nhân; bọn mi đã lấy mất của ta cái bất khả thay thế: đấy là điều ta cần phải nói với bọn mi, hỡi những thù địch của ta! 

Bởi vì bọn mi đã giết chết những ảo tưởng của tuổi thanh xuân và những phép lạ thân thiết nhất của ta! Bọn mi đã lấy mất của ta những người bạn chơi, những tinh thần đầy lạc phúc tràn trề! Để tưởng niệm những người bạn đó, ta đặt lên đây vòng hoa này cùng lời nguyền rủa. 

Lời nguyền rủa nhắm vào bọn mi, hỡi những thù địch của ta! Bởi vì bọn mi đã chặt đứt niềm lạc phúc vĩnh cửu trong ta, như một âm thanh bị vỡ vụn trong đêm tối lạnh giá. Ta đã chỉ kịp nhìn nó lấp lánh trong thoáng qua như một cái nhìn linh thánh. 

Một ngày kia, vào một giờ thuận tiện, sự trinh khiết của ta đã bảo cùng ta: “Đối với ta, tất cả mọi hữu thể đều phải là linh thánh thiêng liêng!” 

Lúc bấy giờ, bọn mi đã tấn công ta bằng những con ma nhơ bẩn. Hỡi ôi! Cái giờ thuận tiện ấy đã chạy trốn về đâu? 

“Tất cả mọi ngày đều phải thiêng liêng đối với ta”, - một ngày kia trí huệ của tuổi thanh xuân đã nói thế; thực vậy, đó là ngôn ngữ của một trí huệ tràn đầy hoan lạc.

Nhưng rồi lúc bấy giờ, bọn mi, những thù địch của ta, bọn mi đã đánh cắp những đêm tối của ta và biến chúng thành những cơn mất ngủ quằn quại đớn đau. Hỡi ơi! trí huệ tràn đầy hoan lạc ấy đã chạy trốn về đâu? 

Xưa kia, ta khao khát những con chim báo điềm lành; thế rồi bọn mi đã đặt trên đường đi của ta một con cú quỷ mị, bất tường. Hỡi ôi! Vậy thời khát vọng dịu dàng trìu mến ấy của ta đã chạy trốn về đâu? 

Một ngày nọ, ta thệ nguyện khước từ tất cả mọi sự kinh tởm, buồn nôn, thì bọn mi liền biến tất cả những gì vây bọc gần gũi quanh ta thành những mụt nhọt ung thối! Hỡi ôi! Những lời thệ nguyện cao nhã nhất của ta đã chạy trốn về đâu? 

Xưa kia, ta bước trên những con đường lạc phúc như một người mù: lúc bấy giờ bọn mi liền vứt những đồ nhơ bẩn trên đường đi của kẻ mù; giờ đây kẻ đó đã kinh tởm gớm ghét con đường mù lòa cũ. 

Và khi ta đã làm điều khó khăn nhất đối với mình, khi ta xưng tụng những chiến thắng ta đã thu được đối với tự thân, thì bọn mi liền thúc đẩy những kẻ yêu thương ta la hét ầm lên rằng lúc đó ta đã làm họ thương tổn và khổ đau nhiều nhất. 

Thực ra, bọn mi đã luôn luôn hành động như thế; bọn mi đã làm thương tổn chất mật ngọt ngào nhất của ta cùng sự cần mẫn nhiệt thành của những con ong hảo diệu nhất của ta. 

Bọn mi bao giờ cũng gửi đến cho lòng bác ái của ta những kẻ ăn xin trơ trẽn vô liêm nhất; bọn mi luôn luôn xô đẩy đến chung quanh ta những kẻ trơ tráo bất trị nhất. Như thế, bọn mi đã làm tổn thương đến những đức hạnh của ta trong đức tin của chúng. 

Và khi ta muốn đem vật thiêng liêng tôn quý nhất đối với ta làm của hiến tế, thì lòng “sùng tín” của bọn mi vội vã thêm vào đó những của lễ béo mập hơn: đến đỗi vật thiêng liêng tôn quý nhất của ta phải ngộp thở trong những khói mù từ mỡ béo của bọn mi. 

Và một ngày kia, ta đã muốn khiêu vũ như chưa từng bao giờ khiêu vũ: ta muốn khiêu vũ ở bên trên tất cả những tầng trời. Lúc bấy giờ, bọn mi đã dùng mưu kế lung lạc người ca sĩ yêu thích nhất của ta. 

Và hắn đã cất lên một âm điệu trầm buồn thảm khốc. Hỡi ôi! Hắn đã rúc lên điệu đó vào tai ta như một hồi còi tang! 

Kẻ ca hát sát nhân, khí cụ của sự hung dữ, mi, kẻ ngây thơ vô tội nhất! Ta đã sẵn sàng cho cuộc khiêu vũ tuyệt mỹ nhất, thì những âm thanh của mi vang đến giết chết sự say sưa ngây ngất xuất thần của ta! 

Chỉ khi khiêu vũ, ta mới biết cách nói lên ẩn dụ về những sự vật cao nhã tuyệt vời nhất: nhưng giờ đây biểu tượng ẩn dụ cao quý nhất của ta đành nằm im lặng vô thanh trong tứ chi ta. 

Niềm hy vọng cao tuyệt nhất không được phát biểu và không được cứu chuộc. Và tất cả những ảo tưởng cùng những mối an ủi nguôi khuây của tuổi thanh xuân ta đều chết rũ! 

Làm sao ta đã chịu đựng nổi điều đó, làm sao ta đã kiên trì vượt thắng được những vết thương như thế? Làm sao linh hồn ta đã phục sinh được từ những mộ phần kia? 

Ờ, trong ta có một cái gì không thể bị thương tổn, không thể bị chôn vùi được, một cái gì làm vỡ tung những tảng đá rắn chắc: đó là ý chí của ta. Ý chí ta lặng lẽ tiến bước, bất di bất dịch theo dòng năm tháng. 

Ý chí thân thiết ấy của ta muốn bước đi trên đôi chân ta; tâm trí nó cứng rắn tàn nhẫn và không thể tổn thương được. 

Ta, ta chỉ bất khả tổn thương ở gót chân. Hỡi ý chí kiên trì của ta ơi! Mi luôn luôn sống còn, luôn luôn đồng dạng với chính mình. Mi luôn luôn mở được một con đường đi ra khỏi tất cả những mộ phần. 

Tất cả những gì không thể bừng nở trong tuổi thanh xuân của ta đều còn sống sót nơi mi, với bộ dạng đầy sức sống, tươi trẻ, với lòng tràn đầy hy vọng, mi đến ngồi trên những phế tích úa vàng của những ngôi nhà mồ. 

ờ, đối với ta, mi vẫn là kẻ phá hủy tất cả những ngôi mộ. Xin chào mi, hỡi ý chí của ta. Và chỉ nơi nào có những mộ phần, nơi đó mới có những sự phục sinh. 

Zarathustra đã ca hát như thế. 

[1] “Ơi hỡi những tia nhìn yêu thương, những khoảnh khắc linh thánh”, Nietzsche chơi chữ Blicke: những tia nhìn, và chữ Augenblicke: những khoảnh khắc.Augenblicke do chữ Augen là “những con mắt” nên còn có nghĩa là “những thoáng nhìn của đôi mắt”, mà bản dịch không chuyển ra được, vì phải nắm lấy nghĩa thứ nhất.

* Xem thêm:

1. Dạ ca 

2. Du hứng ca

3. Du hứng ca (2) 

4. Lập ngôn trong vô ngôn  

5. Đức hạnh của suy tư   

6. Con đường của kẻ cô đơn   

7. Sứ mệnh của tồn tại  

8. Con đường không tên